BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ?
MERSİN KURULURKEN İLK YERLEŞİM KENTİ NERESİNDE ?
1855 tarihinde Sultan Mecit tarafından Adana Valiliğine gönderilen bir Ferman , Mersinin ilk günlerindeki yerleşmeye birazcık ışık tutmaktadır.
İlk Yerleşme yeri olarak esinlendiğimiz Ferman da şöyle deniliyor.
‘’’ Adana Eyaleti dahilinde Tarsus Kazası civarında Mersin İskelesi nam mahalde deniz kenarındaki kumluklar üzerinde dükkan ve evler yaptırmak için bazı kimseler bu kumlukların kendilerine kiraya verilmesini Eyaletten istemişlerdir. Vilayette yapılacak muameleyi merkezden sorması üzerine , işbu Ferman sadır olmuştur. İstanbul Defterhane-i Amire de Mersin İskelesi ve Kariyesi hakkında bir kayıt olmadığı gibi, bir Vakıf ve arazi-i Miri-ye dahilinde olup olmadığı anlaşılmaması üzerine Evkaf Nazırı Müşir Ahmet Hasip Paşa tarafından Babıali’ye verilen bir takrirde , bu gibi kumlukların İzmir ve başka yerlerde olduğu gibi, Bezm-i Alem Valide Sultan Vakfına verilmesini bu suretle işbu Evkafın varidatının da artacağı beyan edilerek Mersin Kariyesinde ve kumlukta isteyenlere satılıp veya kiralık yerler verilmesi teklif edilmiştir. Keyfiyet Vükela Meclisinde tensip edilerek bu yolda İrade-i Seniye sadır olmuştur. Bu kumlukta bazı kimseler tarafından Mağaza ve Dükkan inşa edilmiş olduğu rivayet ediliyor.Bunlara sonradan Evkafdan, başka yerlerden senetler verilmiş ise, muteber tutulmayacaktır. . Bu gibi yerlere ebniye inşa eylediği tarihte beher arşın yer kaç kuruş götürürse hudut ve miktarları ile inşa edenlerin isim ve şöhretleri nedir ? Mersn Kariyesi ahalisinin mutasarrıf oldukları Ev, Dükkan, Bağ ve bahçe ve diğer arazinin ve mutasarrıflarının isimleri ile hudutlarının miktarlarının ve ne kadar icar tahsiline mütehammil oldukları beyan olunarak evkaf müdürü ve mühendis marifetiyle bilmuayene bunlara eskiden verilmiş senetler muteber tutularak bunlar hazinece tebdil ve iade edilecektir. Kumluğa sonradan verilmiş senetler muteber olmadığından bunların diğerleri ile iki kıta defterinin ve haritasının gönderilmesi kumluk ile köyün boş yerlerine istekli var mıdır ? varsa kimlerdir. ? Bunların hudutlarını, miktarlarını ve isteyenlerin isim ve şöhretlerini gösterir listenin Evkaf Nezaretine gönderilmesi’’’
Fermanda, belli bir yer işareti yoksa da, Bezm-i Alem Valide Sultan adının geçmesi, Cami ve Çeşmenin Valide Sultan tarafından inşa ettirilmesi, İlk yerleşimi oldukça belirlemiştir.
İhracatçı Birliklerine ait Binanın karşısında çok eski Mersin taşından inşa edilmiş Mağazalar vardı. Bunların önleri uzun süre, sonradan yapılan mağazalarla kapatılmıştı. Bugün oralarda yapılacak incelemelerde , Fermanda adı geçen inşaatlara varılacağını sanırım. Bu inşaatta kullanılan taşların Pompeipolis harabelerinde getirilip kullanıldığı ,Adana Valisi Ziya Paşa tarafından belirtilmiştir. Karşı kumluk ve civarında Ziya Paşa ya ait arazi vardı. Haydar Sezer varislerine geçen sıra dükkanlar,Ziya Paşa Otel ve Gazino yeri de Ziya Paşa varislerinden satışla Haydar Sezer’e geçmişti. Burada bir ara kat ilavesi ile Sümerbank şubesi de olmuştu.
O yıllarda Eski Cami ve Çeşmenin bulunduğu yerde kumluktu. Yoğurt Pazarının güneyininde öyle olması gerekir. Çeşme Valide Sultan tarafından 1865 yılında, Eski Cami ise 1870 yılında inşa edilmişlerdir.
Yani neticeten; Mersin de ilk yerleşim bugün mevcut çeşmenin bulunduğu KUMLUK dur. Sonradan Ziya Paşa varislerine geçen arazi de Deniz Kıyısıdır.
Mehmet Açık
