Son dönemde gündemde sıkça yer bulan “ev hapsi” konusu, hem bir infaz yöntemi hem de tutuklama yerine uygulanabilen bir tedbir olarak hukuk sistemimizde yer almaktadır.
Ancak bu iki uygulama farklı kavramlardır ve sıkça karıştırılmaktadır. Konuyu netleştirmek için, konutta infaz ve ev hapsi kavramlarını ayırarak açıklayalım.
1. EV HAPSİ (Tutuklama Alternatifi Olarak Tedbir)
• Amaç: Suç şüphesi altındaki bir kişinin tutuklanması yerine, belirli bir adreste ikamet etmesini zorunlu kılarak kontrol altında tutulmasıdır.
• Nasıl Uygulanır? Mahkeme kararıyla kişinin konutunu terk etmesi yasaklanır. Elektronik kelepçe ile izleme yapılabilir.
• Kapsam: Suçun ağırlığına, şüphelinin kaçma riskine ve delilleri karartma ihtimaline göre karar verilir.
• Esas: Bu uygulama bir infaz değil, yargılama sürecindeki bir tedbirdir.
2. KONUTTA İNFAZ (Cezanın Evde Çekilmesi)
Bu uygulama, bir hükümlünün cezasını cezaevi yerine evinde çekmesini sağlar. Ancak bu, özgürlük anlamına gelmez; belirli kurallara ve sınırlamalara tabidir.
Kimler Konutta İnfazdan Yararlanabilir?
• Kadınlar, Çocuklar ve Yaşlılar:
• Kadınlar ve çocuklar: 1 yıl veya daha az hapis cezası alanlar.
• 65 yaşını doldurmuş kişiler: 1 yıl veya daha az hapis cezası alanlar.
• 70 yaşını doldurmuş kişiler: 2 yıl veya daha az hapis cezası alanlar.
• 75 yaşını doldurmuş kişiler: 4 yıl veya daha az hapis cezası alanlar.
• Sağlık Sorunu Olanlar:
• Ağır bir hastalık veya engellilik nedeniyle cezaevinde kalamayacak durumda olanlar. Ancak bu durumun sağlık raporuyla belgelenmesi gerekir.
• Doğum Yapan Kadınlar:
• Doğumdan sonra altı ayını tamamlamış ve 3 yıl veya daha az ceza almış kadınlar.
Konutta İnfazdan Yararlanamayacak Suçlar
Bazı suçlar konutta infaz kapsamına alınmaz:
1. Terör suçları ve örgütlü suçlar (örgüt kurmak, yönetmek, üye olmak gibi).
2. Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar.
3. Adli para cezasının hapis cezasına çevrilmesi durumları.
4. Koşullu salıverme kararının geri alındığı durumlar.
Önemli Hususlar
• Konutta infaz sırasında kişi özgür değildir. Evi izinsiz terk etmesi durumunda, cezası cezaevinde devam eder.
• Uygulama, bir kişinin cezasını topluma uyum sağlayarak çekmesine olanak tanır, ancak sıkı denetim altındadır.
• Geniş kapsamlı değişiklikler yapılacaksa bu durum Meclis’te görüşülerek yasalaşır; kamuoyundan gizli bir şekilde uygulanması mümkün değildir.
Sonuç
Gündemdeki “ev hapsi” tartışmaları, mevcut yasal çerçeve ve uygulama esaslarıyla açıklığa kavuşturulmalıdır. Hukuk sisteminde konutta infaz hem sosyal uyum hem de insani koşulların sağlanması adına uygulanırken, ev hapsi ise adli kontrol mekanizması olarak farklı bir işlev görür. Tartışmalarda bu ayrımın göz önünde bulundurulması önemlidir.
