ÖN İNCELEME(ME) AŞAMASI !
Toplum olarak sorunların kaynağına inme ve nedenlerine çözüm arayarak sorunu ortadan kaldırmak yerine; mucizevi düzenlemeler ve kararlarla çare aramayı yeğlemişizdir.
Yargılama sürelerinin uzaması ve hatta uluslararası alanda bu konunun ülkemiz adına değişik problemlere (AİHM nezdinde bu durum “Adil yargılanma hakkının ihlali” kabul edilerek, hükmedilen tazminatlar vb.) yol açması nedeniyle, yine mucizevi formül arayışları içerisinde 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na “Ön İnceleme Aşaması” adıyla yeni bir müessese ihdas edilmiştir.
Kanun’un gerekçesinde büyük bir devrimden söz eder gibi, “Hukukumuz için önemli bir yeniliktir. Uygulamada en çok şikayet edilen ve yargılamanın gecikmesi sebebi olarak gösterilen ‘Tam hazırlık yapılmadan’ tahkikata başlanmasının önüne geçileceği” ifadelerine yer verilmek suretiyle, yeniliğe büyük bir övgüyle vurgu yapılmaktadır.
OYSA;
Maalesef, yeterli sayıda adalet personeli olmadığı için, duruşmalara bile çoğu kez başka bir hakim veya katibin çıkmak zorunda kaldığı ve eksikliklerin bu özverili emanetçilerle giderilmeye çalışıldığı bir düzende, “Duruşmasız dosya incelenmesi ve eksikliğin giderileceği” düşüncesi gerçekten uzak ve “Olsaydı ne kadar iyi olacaktı” temennisinden öteye geçemeyecek bir düşünce olarak kalmaya mahkumdur.
Ön inceleme aşamasında tanık dinlenemeyecek, keşif yapılamayacak, bilirkişi incelemesi yaptırılamayacak, dolayısıyla bir davada zorunlu olan deliller neredeyse hiç toplanamamış olacaktır.
Sadece “İlk itirazların ve delil listesinin sunulması”ndan ibaret bir aşama olmaktan öteye geçemeyen, bu işlemleri de çoğu zaman bir yılı aşkın bir sürede tamamlayabilen bir aşamanın hala “Yargıyı hızlandıracağını” düşünenler varsa, hukuk sistemi adına üzüntü duyulması gerekir.
ÖNERİ;
Madem devrim niteliğinde bir buluşa imza atılarak “Ön inceleme aşaması” ihdas edildi, o takdirde bu müesseseye ve onu hukuk dünyamıza kazandıranlara halel getirmeden ama mevcut sorunları da bertaraf edecek bir öneri getirmek yerinde olacaktır:
Ön inceleme aşamasında yapılması gereken işlemlerin düzenlendiği HMK 137.maddesinin birinci fıkrasının sonuna, “Ön inceleme işlemleri, ön inceleme duruşmasında değerlendirilir. Davanın açılması üzerine ilgili mahkeme tarafından derhal ön inceleme için duruşma günü verilir.” şeklinde bir ekleme yapılırsa; maksat hasıl olacak ve böylece dosyaların mahkeme kalemlerinde öksüz bekleyişi sona erecektir..
Mehmet Açık
