İklim Yasası Taslağı Tartışma Yarattı: Dijital Denetim mi, Çevre Koruma mı?
GHA – Mihriban Karataş | Ankara | Özel Haber
Türkiye’de hazırlık aşamasında olduğu öne sürülen “İklim Kanunu” taslağı, kamuoyunda geniş yankı uyandırdı. GHA’nın ulaştığı belgeye göre, bireysel hayatın birçok yönüne karbon salımı gerekçesiyle müdahale edilebileceği iddia ediliyor.
Taslakta, vatandaşların alışverişlerinden seyahatlerine, beslenme tercihlerinden kıyafet alımına kadar birçok alanda sınırlamalar öngörülüyor. Buna göre doğalgıdaya erişim pahalanırken, yapay et ve böcek bazlı ürünlerin teşvik edileceği, benzinli araçlara kota getirileceği ve karbon puanı sistemiyle bireylerin dijital olarak denetleneceği ifade ediliyor.
Seyahat, Alışveriş ve Gıda Tercihleri Kısıtlanabilir
Taslağın dikkat çeken maddeleri arasında şu başlıklar yer alıyor:
• Seyahat hakkı karbon salımı gerekçesiyle sınırlandırılabilecek.
• Alışverişlerde yıllık tüketim kotası getirilebilecek.
• Yapay et ve böcek bazlı ürünler yasal zemin kazanacak, doğal gıdalar lüks hâline gelecek.
• Tarım ve hayvancılık köylünün elinden alınarak küresel zincirlerin denetimine girecek.
• Bahçesinde izinsiz sebze-meyve yetiştirmek suç sayılabilecek.
• Giysi alımına yıllık sınırlama getirilecek, “çevreci giysi” zorunluluğu gündeme gelebilecek.
UTTS ve Dijital Puanlama Dönemi
Belgede “Ulusal Takip ve Takas Sistemi (UTTS)” adı altında yeni bir dijital altyapının devreye sokulacağı belirtiliyor. Sisteme göre:
• Tüm vatandaşlar puanlanacak.
• Seyahatler, alışverişler ve yaşam tarzı bu puanlara yansıyacak.
• Nakit para, karbon düşmanı olarak tanımlanacak ve kaldırılacak.
• Nakit yerine dijital cüzdanlar ve karbon dostu uygulamalar kullanılacak.
• “İklim krizi yok” demek suç kapsamına alınabilecek.
Bakanlıktan Açıklama: “Abartılı ve Yanıltıcı”
GHA’nın ulaştığı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı kaynakları, iddiaları “abartılı ve yanıltıcı” olarak değerlendirdi.
“Türkiye, Paris İklim Anlaşması ve AB Yeşil Mutabakatı çerçevesinde karbon salımını düşürmeye yönelik çalışmalar yapmaktadır. Ancak bu taslakta iddia edilen bireysel haklara müdahale içerikli maddeler resmî çalışmalarda yer almamaktadır.”
– Bakanlık Yetkilisi
Çevreci Kuruluşlar: “Bu Zorunlu Bir Dönüşüm”
TEMA Vakfı, Greenpeace Türkiye gibi çevreci kuruluşlar ise karbon salımını azaltmaya yönelik düzenlemelerin kaçınılmaz olduğunu belirtiyor. TEMA Vakfı’ndan yapılan açıklamada:
“Dünyamız ısınmaya devam ediyor. Küresel felaketleri önlemek için tüketim alışkanlıklarımız değişmek zorunda. Ancak her düzenleme, şeffaf ve katılımcı biçimde yapılmalı.”
Sosyal Bilimciler Uyarıyor: “Toplumsal Reaksiyon Görmezden Gelinmemeli”
GHA’ya konuşan sosyolog Ayla Kılıç, yeni sistemin halk nezdinde kabul görmesi için açık iletişim ve sivil katılım gerektiğini ifade etti:
“Yasakçı ve tepeden inmeci bir anlayış yerine, eğitim ve bilinçlendirme öncelik olmalı. Aksi hâlde bu sistem otoriter bir kontrol mekanizmasına dönüşebilir.”
Uluslararası Perspektif: Küresel Model Türkiye’ye Mi Uyarlanıyor?
Benzer sistemlerin Çin’de sosyal kredi adıyla, Avrupa’da ise karbon kotası olarak uygulamaya geçtiği biliniyor. Uzmanlara göre, Türkiye’nin küresel ticaret zincirinde kalabilmesi için bu düzenlemelere ayak uydurması gerekiyor.
GHA Yorumu: İklim İçin Çözüm Şart, Ama Denge Unutulmamalı
İklim yasası adı altında hazırlanan taslak metinler, toplumun geleceğini şekillendirecek potansiyele sahip. Bu nedenle süreç, sadece çevre hassasiyetiyle değil; bireysel özgürlükler, hukuk devleti ilkeleri ve sosyal adalet perspektifinden de ele alınmalı.
GHA olarak gelişmeleri tüm yönleriyle takip etmeye devam edeceğiz.
Mihriban Karataş – GHA / Güncel Haber Ajansı
Tarih: 12 Nisan 2025 | Yer: Ankara
