İNSANLIĞIN KARANLIK YÜZÜ: Marina Abramovic’in Deneyi Kan Dondurdu
GHA – Dünya / Kültür-Sanat
Performans sanatçısı Marina Abramovic, 1979 yılında İtalya’nın Napoli kentinde gerçekleştirdiği “Rhythm 0” adlı gösterisiyle, insan doğasının karanlık yüzünü gözler önüne serdi. Sanat tarihine geçen bu deney, izleyenleri hâlâ derin düşüncelere sevk ediyor.
Gösteri boyunca hiçbir tepki vermemeyi taahhüt eden Abramovic, izleyicilerin kullanabileceği 72 farklı obje ile dolu bir masa hazırladı. Masada; gül, kek, zincir, bıçak, hatta gerçek bir mermiyle dolu bir tabanca bile vardı. Katılımcılar bu objeleri diledikleri gibi kullanmakta serbestti.
Başlangıçta Nezaket, Sonunda Vahşet
İlk saatlerde ziyaretçiler Abramovic’e nazikçe yaklaştı. Gül verdiler, saçlarını okşadılar, kek ikram ettiler. Ancak zaman ilerledikçe, kalabalık kadının savunmasızlığını suistimal etmeye başladı.
Bir kişi hafif bir tokat attı, ardından diğerleri daha ileri gitti. Kadına şiddet uygulayanlar, silahı başına dayayanlar, vücudunu çizenler, hatta cinsel tacizde bulunanlar ortaya çıktı. Kadının kıyafetleri yırtıldı, vücudu kesici aletlerle çizildi, hatta bir kişi masa üzerine yatırarak tecavüze kalkıştı. Duruma müdahale eden birkaç kişi bu vahşeti engelledi.
Sessiz Azınlığın Geç Gelen Tepkisi
İzleyiciler arasında az sayıda insan yaşananlardan rahatsızlık duysa da, uzun süre seslerini çıkaramadı. Ancak içlerinden biri, Abramovic’in gözyaşlarını silip ona sarıldığında, diğerleri de harekete geçti. Sanatçının yaralarını sardılar, üzerini örttüler ve onu koruma altına aldılar.
“Obje”den “Birey”e Dönüş
Altı saatlik performans sona erdiğinde Marina Abramovic hareket etmeye başladı. Bu an, izleyiciler üzerinde şok etkisi yarattı. Az önce cansız bir obje olarak gördükleri kadının tekrar bir birey hâline gelişi, kalabalığın hızla oradan uzaklaşmasına neden oldu.
İnsan Doğasına Ayna Tutan Deney
Abramovic’in performansı, insanlığın içinde saklı karanlık yönün, topluluk psikolojisiyle nasıl kolayca gün yüzüne çıkabileceğini gösterdi. Aynı zamanda iyiliğin varlığına rağmen, “kötülüğe karşı sessiz kalan iyilerin” ne kadar geç harekete geçtiğini ve bu gecikmenin nelere mal olabileceğini çarpıcı biçimde gözler önüne serdi.
Rhythm 0, sadece bir sanat gösterisi değil, insan doğusuna dair sarsıcı bir toplumsal deney olarak tarihe geçti.
